Loud Thinking

۱- فردا برای انتخابات ریاست جمهوری و شوراها رای خواهم داد.

۲- از منظر اهدافِ شرکت در انتخابات، با توجه به شرایط و محدودیت‌های موجود، چندین هدف را مدنظر دارم. این اهداف در یک سرِ طیف با گزینه‌های حداقلی‌ شروع می‌شود و برحسب شرایط، اقبال مردم به کاندیداها، بازی جریان‌های سیاسی و … به سمت گزینه‌های حداکثری‌تر پیش می‌رود.

۳- هدف اولیه‌ام (و شاید مهم‌ترین هدفم) برنده نشدن جریان رادیکال به نمایندگی سعید جلیلی در این انتخابات است. با توجه به شرایط و محدودیت‌های موجود، در این صورت خود را پیروز انتخابات می‌دانم! هدف بعدی‌ام رای آوردن کاندیدایی است که نماینده‌ی افکار و جریان‌های معتدل‌تری باشد. مستقل از نتایج نظرسنجی‌ها به ترتیب نظرم بر روحانی، (عارف)، ولایتی و قالیباف بوده است. در مرحله‌ی بعدْ هد‌فم، حضور، تجلی قدرت و بازسازی «اعتماد به نفس» جریان‌های تحول‌خواه و اصلاح‌طلب در متن جامعه است. حتی اگر این حضور حداکثری نباشد و منجر به پیروزی قطعی‌ای در انتخابات فردا نشود، باز هم برای امید بخشیدن به نیروهای تحول‌خواه اثرات مثبت بسیاری دارد. و در آخرین مرحله تلاشم برای پیروزی کاندیدای مورد اجماع نیروهای اعتدال‌گرا و اصلاح‌طلب است.

۴- خوشبختانه در مورد حضور و بازگشت اعتماد به نفس در میان نیروهای خواستارِ تغییر، مشاهدات من از سطحِ شهرِ تهران و میتینگ‌های آقایان عارف و روحانی، حکایت از پرشور بودن این جریان (حداقل در تهران) دارد. واقعیتی که در فشارْ آوردن بر ستادهای روحانی و عارف برای ائتلاف خودش را به وضوح و با قدرت تمام به نمایش گذاشت.

۵- با توجه با نتایج بعضی از نظرسنجی‌های مراکز معتبر به نظر می‌رسد آرای آقای روحانی بالاتر از آقایان جلیلی و ولایتی است؛ هرچند من خیلی به نتایج این نظرسنجی‌ها خوشبین نیستم و به آنها اعتماد ندارم. فکر می‌کنم رای شهرستان‌ها، شهرهای کوچک و روستاها به درستی در این نظرسنجی‌ها منعکس نمی‌شود. همینطور نگران جریان‌های طرفدار جلیلی هستم که با داشتن امکانات زیادِ دولتی، در همین مدت اندک، با اعزام سخنران و مبلغ به شهرهای کوچک و روستاها، بخش قابل توجهی از آرا آنها را به نفع خود تغییر می‌دهند. اتفاقی که چهار سال پیش برای احمدی‌نژاد افتاد و بخش عمده‌ای از آرای این بخش از جامعه به سبد او واریز شد. این بار نیز این اتفاق اصلا دور از انتظار نیست و اقبال مردمِ شهرهای بزرگ به قالیباف و روحانی نباید موجب اشتباه در پیشبینی آرای کل کشور شود.

۶- با این وجود، و با توجه به جمیع شرایط، به نظرم کار عاقلانه در مرحله‌ی اول رای دادن به روحانی است. ولی این عمل را، با آگاهی از شرایط موجود، نه با هدفِ حداکثریِ پیروزی در انتخابات بلکه برای ابراز وجودِ اپوزیسیون وضعیت موجود، انجام خواهم داد. نکته‌ی بسیار مهم این است که برای حفظِ امیدِ به وجود آمده در بین نیروهای تحول‌خواه، علیرغم تشویق همه‌ی مردم به شرکت در انتخابات و جذب آرا به نفع روحانی، نباید در مورد پیروزیْ دچار تصورات نادرست شد و به مردم امیدهای واهی داد تا بعد از انتخابات دچار سرخوردگی و ناامیدی در بین نیروهای اصلاح‌طلب و خواستار تغییر نشویم.

۷- در آخر اینکه من فردا با «امید» رای می‌دهم. البته نه با امید به اینکه نامزد مورد نظر من پیروز شود یا اینکه فردای انتخابات همه‌ی مشکلات برطرف شود؛ که حتی امکان دارد در کوتاه‌مدت دچار مشکلات بیشتری هم شویم. بلکه با توجه به مشاهداتی که در این مدت داشته‌ام (و شاید در فرصتی بعد به آنها اشاره کنم) جوانه‌های رشدی را در بین مردم می‌بینم که نویدبخش آینده‌ای روشن برای ما خواهد بود. به امید به هم پیوستن این جوانه‌ها تا با هم شاهد سربرآوردن درخت تنومند خردورزی، اخلاق و سعادت در جامعه‌مان باشیم…

نباید کسی بفهمد
دل و دستِ این خسته‌ی خراب
از خوابِ زندگی می‌لرزد.
باید تظاهر کنم حالم خوب است
راحت‌ام، راضی‌ام، رها …
راهی نیست.

[سید علی صالحی]

خب راستش قرار نیست استدلال‌های پیچیده‌ای در تایید رای دادن بیاورم! یعنی فکر نمی‌کنم که قضیه چندان پیچیده باشد! قائدتا حرف‌های جدیدی هم در تایید رای دادن نخواهم زد، چون بسیاری از حرف‌ها در این مورد قبلا زده شده است. با این حال احساس می‌کنم برای ایجاد جو و فضای مناسب شاید خوب باشد که افراد دلایل‌شان را از زاویه دید خودشان در این باره مطرح کنند.

من در حوزه‌ی سیاست به عملگرا بودن در مقابل ایده‌آل‌گرا بودن اعتقاد دارم (و بقیه را هم شدیدا به این امر توصیه می‌کنم!) و به علاوه علاقه‌مندم کنش‌هایم (کنش‌هایمان؟) را بر اساس تحلیل‌ها و استدلال‌های منطقی انجام دهم (دهیم) تا اینکه آنها برآمده از تصمیم‌های احساساتی باشند. نکته‌ی مهم دیگری که در زمینه‌ی سیاست به آن باور دارم صبوری است. صبر از ابزار لازم و حتمی یک کنشگر سیاسیِ ممتاز است. دنیای سیاست، به بیانی، دنیای زمختی است و در نتیجه حوزه و محل کنش‌های احساساتی و برخوردهای رمانتیک نیست. در اینجا بنای عملکردها بر قهر و آشتی نیست‌. قائدتا فعالان، کنش‌گران و جریان‌های سیاسی نباید انتظار داشته باشند کسی برایشان فرش قرمز پهن کند؛ حق در دنیای سیاست گرفتنی است نه دادنی.

مشکلی که برای بسیاری از افراد در عمل پیش می‌آید و به این نتیجه می‌رساندشان که مثلا در شرایط حاضر نباید رای داد، ایده‌آل گراییِ افراطی، خلط کردن واقعیات و آرزوها یا نوعی فانتزی‌گرایی در حوزه سیاست است. اینکه ما آرزو داریم تحولات بزرگی در جامعه اتفاق بیافتد و در زمینه اقتصاد، فرهنگ، سیاست، تکنولوژی، رشد انسانی و … دچار بالندگی و شکوفایی باشیم یک نکته است و اینکه توان و حوزه‌ی تاثیر گذاری ما در عمل چگونه است نکته‌ای دیگر است. برای مثال، ممکن است اهداف نهایی و آرزوهای ما مثلا صد واحد باشد ولی در عمل توانایی ما، امکانات ما، اقتضای شرایط، همراهی نیروهای اجتماعی، رشد نیروی انسانی و … فقط امکان تحقق دو واحد از آن صد واحد را به ما بدهد. در چنین شرایطی عقل سلیم چه می‌کند؟ نومیدانه از خیر همان دو واحد تاثیر مثبت هم می‌گذرد؟ یا همه‌ی تلاشش را برای تحقق همانْ میزانِ اندک از تاثیرات مثبت به کار می‌برد؟ با این امید که شاید همین تحولِ ناچیز، اولین پله از نردبانی باشد که آهسته-آهسته جامعه را بالا ببرد.

تغییراتِ جامعه و تحولات اجتماعی فرایندهای کند و بطئی‌ هستند. یک شبه معجزه اتفاق نمی‌افتد، مشکلات در مدت کوتاهی برطرف نمی‌شوند و آگاهی و روشن‌بینی در بازه‌ی زمانی کوتاهی در جامعه گسترش نمی‌یابد. برای ایجاد تحولات مثبت در جامعه‌ای باید تلاش و کوشش بسیار کرد و صبوری بسیار از خود نشان داد. ولی همه‌ی اینها در درجه‌ی اول احتیاج به «وجود» و «حضورِ» کنشگرهایی در سطح جامعه دارند. اگر گروه یا جریانی که داعیه‌ی تاثیرگذاری و تحول در جامعه را دارد نتواند در عمل وجود و حضور خود را «فعالانه» اثبات کند، عملا بودن و نبودنش فرقی نمی‌کند. به آرامی و بی‌سر و صدا توسط قضاوت جمعیِ جامعه از چرخه‌ی تحولات کنار گذاشته می‌شود. در این راستا، کوچک‌ترین اشتباه در تحلیل و عملکرد، ممکن است صدمات جبران ناپذیری به راهی که قرار است طی شود وارد سازد و تحولات مورد نظر را برای مدت‌های طولانی به تعویق بیاندازد.

به همین دلیل است که به نظرم رفتارهای سلبی از جنس تحریم کردن انتخابات در حال حاضر رفتارهای عاقلانه و منطقی‌ای نیستند. بیشترْ عکس‌العمل‌های احساسی و منفعلانه‌اند که از ناامیدی، یاس و بی‌برنامگی ناشی می‌شوند. یک زمانی شرایط به گونه‌ای است که عدم حضور شما در مقطعی برای جریان رقیبِ شما ایجاد فشار و دردسر می‌کند، خب شاید معقول باشد که به گزینه‌ی عدمِ کنشِ مقطعی فکر کرد. ولی وقتی شما (حالا به هر دلیلی) چنین وزنه‌ای ندارید و عدم حضورتان طرف را خوشحال هم می‌کند، از بصیرتِ سیاسی بدور است که خودْ تصمیم به عدم کنشگری بگیرید! به هر حال دنیای سیاست دنیای سهم‌خواهی است و برای اینکار احتیاج به عملکردهای فعالانه وجود دارد، حتی اگر میزان تاثیرگذاری‌مان در عمل محدود باشد یا امید چندانی به تحول کوتاه‌مدت نداشته باشیم.

در حال حاضر شرکت در انتخابات را هم باید از این زاویه دید. به جای مطالبه‌ی حداکثری، شما ممکن است حتی به خیلی کمتر از کفِ مطالبه‌تان راضی شوید! (این یعنی چه؟ یعنی اینکه حتی ممکن است در شرایطی تصمیم بگیرید نه تنها در انتخابات شرکت می‌کنید بلکه رای‌تان را به پای کاندیدای معتدل‌تر جناح رقیب که احتمال بیشتری برای پیروزی دارد بریزید!) خب چاره چیست؟ این همه‌ی توانایی شما در این مقطع است! ناراحت کننده است؟ خب بله، خیلی هم ناراحت کننده است. ولی همینجاست که می‌گویم باید در مورد کنشگری‌های حوزه‌ی سیاست عملگرا و عقل‌گرا بود و اجازه نداد احساسات بر تصمیم‌ها تاثیر گذارند. عقلانیت حکم می‌کند که شما همه‌ی تلاش‌تان را «فعالانه» برای ایجاد تحولات مثبت به کار برید، تا اینکه خود را کنار بکشید؛ هرچند میزان چنین تاثیر گذاری‌ای در مقطع کنونی چندان قابل توجه نباشد. به نظرم سیاست‌ورزی واقعی اینچنین است!

امشب، بعد از شنیدن چند خبر بد، مایه‌ی اندکْ دلخوشی است که بیرون باران می‌آید… پنجره‌ی اتاقم را باز کرده‌ام تا بلکه نسیمِ خنکِ شبانه و بوی باران کمی آرامم کنند…

بسیاری عاشق،
بسیاری معشوق،
عاشق و معشوق،
انگشت شماری.

عباس کیارستمی، دفتر «باد و برگ.»

پی‌نوشت: متاسفانه اوضاعِ «وصالِ» همان تعدادِ «انگشت شمار» در بین فرزندان «آدم» هم شرایط بهتری ندارد…